بخش اول منطق
درس دوم
علم منطق
يكی از علومی كه از جهان خارج وارد حوزه فرهنگ اسلامی شد و پذيرش
عمومی يافت و حتی به عنوان مقدمهای بر علوم دينی جزء علوم دينی قرار
گرفت ، علم منطق است .
علم منطق از متون يونانی ترجمه شد . واضع و مدون اين علم ارسطاطاليس
يونانی است . اين علم در ميان مسلمين نفوذ و گسترش فوق العاده يافت ،
اضافاتی بر آن شد و به سر حد كمال رسيد . بزرگترين منطقهای ارسطويی كه در
ميان مسلمين تدوين شد منطق الشفای بو علی سينا است . منطق الشفاء چندين
برابر منطق خود ارسطو است . متن يونانی ، ترجمه عربی ، و هم ترجمههای
ديگر منطق ارسطو به زبانهای ديگر اكنون در دست است . منطق ارسطو را
حنين بن اسحاق ترجمه كرد و اكنون عين ترجمه موجود است . محققانی كه به
زبان يونانی آشنا هستند و ترجمه حنين بن اسحاق را با ساير ترجمهها مقايسه
كردهاند مدعی شدهاند كه ترجمه حنين از دقيقترين ترجمههاست .
در قرون جديد ، به وسيله فرنسيس بيكن انگليسی و دكارت
فرانسوی ، منطق ارسطويی سخت مورد هجوم و ايراد قرار گرفت . گاهی آنرا
باطل خواندند و گاهی بیفايدهاش دانستند . سالها و بلكه دو سه قرن گذشت
در حالی كه جهان اروپا ايمان خود را به منطق ارسطويی به كلی از دست داده
بود . ولی تدريجا از شدت حمله و هجوم به آن كاسته شده است . برای ما
لازم است مانند عدهای چشم بسته منطق ارسطويی را نپذيريم و همچنين مانند
عدهای ديگر چشم بسته آن را محكوم نكنيم بلكه تحقيق كنيم و ببينيم ارزشی
كه منطق ارسطويی برای خود قائل است چه ارزشی است . ناچار بايد اول آن
را تعريف كنيم و سپس غرض و فايده آن را بيان نماييم تا ارزش آن روشن
گردد . ما بعدا در باب قياس ، ايرادهايی را كه به منطق ارسطويی گرفته
شده است نقل و انتقاد خواهيم كرد و قضاوت نهايی خود را در آنجا خواهيم
نمود